KEMBAR78
Chapter 5 | PDF
0% found this document useful (0 votes)
40 views26 pages

Chapter 5

Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
0% found this document useful (0 votes)
40 views26 pages

Chapter 5

Copyright
© © All Rights Reserved
We take content rights seriously. If you suspect this is your content, claim it here.
Available Formats
Download as PDF, TXT or read online on Scribd
You are on page 1/ 26

fufyhqï moaO;s

fuu mdvu yeoEÍfuka Tng"


² fufyhqï moaO;shl wjYH;dj
² fufyhqï moaO;shl l%shdldß;ajh
² fufyhqï moaO;sj, w;=reuqyqK;a
² fufyhqï moaO;shl ld¾hNdrh
² fufyhqï moaO;s j¾.
² fufyhqï moaO;sj, jdis
² fufyhqï moaO;shl Wmfhda.S;d jevigyka
² Odjl" f*da,av¾ iy f.dkq
ms<sn`o j ukd wjfndaOhla ,nd .ekSug yels jkq we;'

5'1 fufyhqï moaO;s y`ÿkajd §u


mß.Klhla oDVdx. (Hardware)" iaÓrdx. (Firmware) iy uDÿldx.
(Software) hk wx.j,ska iukaú; fõ'
oDVdx. (Hardware) hkq ksYaÑ; yevhla iys;" wmg iam¾Y l< yels"
mß.Klhl fN!;sl fldgia fõ' ta wkqj h;=re mqjrej" uQislh" ixo¾Ylh" oDV
;eáh" kdolh iy uqøK hka;%h hkq oDVdx. i|yd WodyrK lsysmhls'
iaÓrdx. (Firmware) hkq mGk ud;% u;lfhys ^ROM& ia:dms;" mß.Klfha
uQ,sl l%shd;aul ^BOOT& ùug wod< Wmfoia fõ' mßYS,lhd ;srh u; olsk m%:u
Ñ;%l fyda joka m%;sodkh lrkq ,nkafka o iaÓrdx. úisks'

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 137


mß.Klfha wdrïNl l%shdldß;ajh isÿ jk whqre
²² mßYS,l úiska mß.Klhg úÿ,s n,h iemhSu;a iu. u uOH ieliqï tallh
^CPU& u.ska uQ,sl wdodk m%;sodk moaO;sh ^Basic Input Output System-BIOS&
m%fõYkh flf¾'
²² m<uq j Power-On Self Test ^POST& jevigyk Odjkh fõ' fuys wdrïNl
mshjr jYfhka CMOS ^Complementary Metal Oxide Semiconductor& u;lh
wkqj ish¨ u oDVdx. mÍlaId lr n,d tajd kshñ; mßÈ l%shd;aul jk njg
;yjqre lr .kshs'
²² bka miq mß.Kl ksIamdok iud.u u.ska imhd we;s Wmfoia wvx.= bootstrap
loader kï jQ iaÓrdx.hg wkqj POST jevigyfkka y÷kd .;a boot sequence
ys m<uq wdphk Wml%ufhys ^boot drive& Master Boot Record ^MBR& lshjhs'
²² wjidkfha boot drive ys we;=<;a fufyhqï moaO;sh iiïNdù m%fõY u;lhg
^RAM& m%fõYkh lr .kshs'
²² bka miq mß.Klfha md,kh iïmQ¾Kfhka u fufyhqï moaO;sh u.ska ,nd
f.k mßYS,lhdg w;=reuqyqK;la ^User Interface& ,nd fohs'
fuu iïmQ¾K l%shdj,sh booting f,i y`ÿkajkq ,nk w;r tys w¾:h
fufyhqï moaO;shla mß.Klfha iiïNdù m%fõY u;lhg ^m%Odk u;lhg& m%fõY
lr .ekSuhs'
uDÿldx. (Software) hkq mß.Klh ;=<ska hï lsis ld¾hhla bgq lr .ekSug
fokq ,nk Wmfoia iuQyhls' uDÿldx. j¾. lsysmhla we;' tajd fufia fjka lr
oelaúh yels h'
uDÿldx. (Software)

moaO;s uDÿldx. fhÿï uDÿldx.


(System Software) (Application Software)
a) fufyhqï moaO;s
(Operating System)
b) Wmfhda.s;d
uDÿldx.
Wod -
(Utility Software)
-joka ieliSu (Word Processing)
c) NdId mßj¾;l me;=reïm;a (Spread Sheets)
(Language Translators) o;a; iuqodh (Database)
mß.Kl lS%vd (Computer Games)
tfiïí,rh (Assembler) fjí w;ßlaiq (Web Browsers)
iïmdol (Compiler)
w¾:úkHdil (Interprter)

rEmh -5.1 - uDÿldx. j¾.

138 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


5'1'1 moaO;s uDÿldx. (System Software)

1& moaO;s uDÿldx. (System Software&-- - moaO;s uDÿldx. m%Odk jYfhka j¾.
;=klg fnÈh yels h' tkï"
a)' fufyhqï moaO;s ^Operating System& -- mß.Klfha ia:dms; wfkl=;a
uDÿldx. iy oDVdx. l<ukdlrKh lrñka mßYS,lhdg mß.Klh
Ndú; lsÍug wjldYh ,nd fokafka fufyhqï moaO;sh u.sks' moaO;s
uDÿldx. yd fhojqï f,i mj;sk uDÿldx. oDVdx. iu. ia;r jYfhka
iïnkaO jk wdldrh my; rEmh 5'2 fmkakqï flf¾'

rEmh -5.2 -- oDVdx." moaO;s uDÿldx." fhÿï uDÿldx.

b)' Wmfhda.s;d uDÿldx. ^Utility Software& -mß.Klfha ia:dms; wfkl=;a


uDÿldx. úYaf,aIKh lsÍu iy mß.Klh kv;a;= lsÍu jeks l%shdjka
i|yd Woõ lsÍug ks¾udKh lr we;' Wmfhda.s;d uDÿldx." fhÿï
uDÿldx. j,ska fjkia jkafka" ixlS¾K;ajfhka iy l%shdldß;ajfhka
h' Wmfhda.S;d uDÿldx. mß.Klfha iïm;a l,ukdlrKh lsÍug
iyh fõ' kuq;a fhÿï uDÿldx. Bg iïmQ¾Kfhka fjkia jQ úúO
ld¾hhka isÿ lrhs' úúO jQ ld¾hh i|yd úúO Wmfhda.s;d uDÿldx.
ks¾udKh lr we;' bka iuyrla kï"
1& m%;s jhsri uDÿldx. (Anti virus Software) - ffjria wdidok j,ska
mß.Klh wdrlaId lr .ekSu'
2& ;eá wdlD;slrKh (Disk formatting) - f.dkq yd f*da,avr
;ekam;a lsÍug iqÿiq wdldrhg ;eáh ieliSu'

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 139


c)' NdId mßj¾;l ^Language Translators)
mß.Kl jevigykla ^uDÿldx.& iE§ we;af;a Wmfoia iuQyhla tl;=
ùfuks' fuu Wmfoia ,sh ù we;af;a ñksia NdIdj,g ióm Wiia
uÜgfï NdIdj,sks' (High Level Language) fïjd mß.Klhg y÷kd
.; yels mß.Kl NdId j,g (Machine Language) tkï zz1ZZ iy zz0ZZ
j,g mßj¾;kh lrkq ,nkafka NdId mßj¾;l u.sks' tfiïí,rh
(Assembler), iïmdol ^Compiler)" w¾:úkHdil ^Interpreter& hkdÈh
fï i|yd WodyrK fõ'

5'1'2 fhÿï uDÿldx. (Application Software)

fhÿï uDÿldx. (Application Software& -- fufyhqï moaO;shla ^Operating


System& u; muKla l%shd;aul jk fhÿï uDÿldx. mßYS,lhdf.a mß.Kl
wdY%s; l%shdldrlï ^,sms f,aLk ieliSu" .‚; l¾u" o;a; /ia lsÍu iy tajd
yeisrùu" mß.Kl l%Svd wdÈh& i|yd fhdod .kq ,nhs'

²² Wod-(- joka ieliSu ^Word Processing& me;=reïm;a (Spread Sheets&


o;a; iuqodh (Database& mß.Kl l%Svd ^Computer games)" fjí
w;ßlaiq ^Web Browsers)

5'1'3 fufyhqï moaO;shl wjYH;dj

mßYS,lhd iy mß.Kl oDVdx. w;r iïnkaO;dj we;s lrkq ,nk


uDÿldx.h fufyhqï moaO;shhs' fufyhqï moaO;s uDÿldx. u.ska úúO fhÿï
uDÿldx. mß.Klhg ia:dmkh lsÍu iy l%shd;aul lsÍu i|yd wjYH jk úOdk
imhk w;r th wdodk Wmdx. ^input devices)" m%;sodk Wmdx. ^output devices) iy
mß.Kl u;l ^computer memory& l<ukdlrKh lrkakd fuka u mß.Klfha
ia:dms; wfkl=;a uDÿldx. yiqrjkakd o fjhs' tfiakï iuia; mß.Kl moaO;sh
u yeisrùu fufyhqï moaO;sh u.ska isÿ lrk nj fuu.ska meyeÈ,s fjhs'

140 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


mßYS,lhd (Human User)

fhÿï uDÿldx.
(Application Software)

fufyhqï moaO;sh (Operating Systems)

wfkl=;a moaO;s uDÿldx.


(Other Systems Software)

oDVdx. (Hardware)

rEmh -- 5.3- mßYS,lhd yd mß.Klh w;r iïnkaO;dj

5'1'4 úúO fufyhqï moaO;s

1. Windows fufyhqï moaO;s


Microsoft iud.u úiska ksmojkq ,en we;s fuu Windows fufyhqï moaO;s"
m%ldYk ysñlï iys;" uqo,a f.jd ,nd .; hq;= moaO;s uDÿldx.hls' f,dj mqrd b;d
ckm%sh ù we;s Windows fufyhqï moaO;sh úúO ixialrKj,ska ,nd .; yels h'
WodyrK
Windows XP, Windows Vista, Windows 7, Windows 8
óg wu;r j cx.u ÿrl:k" geí,Ü mß.Kl jeks WmlrKj,
ls%hdldß;ajh isÿ lsÍug MS Windows Mobile f,i fufyhqï moaO;shla y`ÿkajd §
we;' tfia u fiajd Þhl (server) mß.Klj, ls%hdldß;ajh i|yd (server) fufyhqï
moaO;sh f,i MS Windows Server kñka fufyhqï moaO;shla ksmojd we;'

2. Mac fufyhqï moaO;sh


Apple iud.u úiska ksmojd we;s Mac OS kï jQ fufyhqï moaO;sh Apple
Macintosh mß.Klj, Ndú;d flf¾'

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 141


fuu fufyhqï moaO;sh m%ldYk ysñlï iys; uqo,a f.jd ,nd .; hq;=
moaO;s uDÿldx.hls' fuu fufyhqï moaO;sh Apple iud.u úiska ksmojk ,o
mß.Klj, muKla ia:dmkh l< yels h'
3. Ubuntu fufyhqï moaO;sh
Linux fufyhqï moaO;sh mdol lr .ksñka Ubuntu fufyhqï moaO;sh
ksmojd we;' fuu fufyhqï moaO;sh iïmQ¾Kfhka u fkdñf,a ,nd .; yels h'
újD; fufyhqï moaO;shla ^Free and Open Source) f,i ye`Èkafjk fuh http://
www.ubuntu.com/download fjí wvúh u.ska fkdñf,a nd.; l< yels h'

4. Android fufyhqï moaO;sh


Google iud.u úiska Android fufyhqï moaO;sh ksmojkq ,en we;' cx.u
Wmdx. i|yd úfYaIfhka fhdod .kq ,nk fufyhqï moaO;shla f,i Android
y÷kajd Èh yels h' fuh o iïmQ¾Kfhka u fkdñf,a ,nd fok fufyhqï moaO;shls'

5. Hanthana Linux fufyhqï moaO;sh

Linnux fufyhqï moaO;sh mdol lrf.k ksmo jQ fyda www.hanthana.org


u.ska fkdñ,fha nd .; yels uDÿldx.hls'

5'1'5 fufyhqï moaO;s j¾.SlrKh

fufyhqï moaO;shl m%Odk;u ld¾hNdrh jkqfha mß.Kl hka;%h


ls%hd;aul l< fudfydf;a isg u ls%hd úrys; lrk wjia:dj olajd u mß.Kl
hka;%fha oDVdx. Wmßu jYfhka fhdod .ksñka mßYS,lhdg wjYH fhojqï uDÿldx.
ls%hd;aul lsÍug wjYH mßirh f.dvk.d §uhs' fufyhqï moaO;sj, ls%hdldß;ajh
wkqj tajd my; whqßka j¾.SlrKh lr we;'

1' tAl mßYS,l (Single user)


2' nyq mßYS,l (Multi user)
3' nyq ld¾h (Multi tasking)
4' ;;H ld, (Real time)

1' tAl mßYS,l (Single user) fufyhqï moaO;s


tla jrlg tla mßYS,lfhl= iïnkaOfhka fiajd imhk fufyhqï
moaO;shla tAl mßYS,l fufyhqï moaO;shla fõ'
WodyrK - MS DOS fufyhqï moaO;sh

142 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


2' nyq mßYS,l (Multi user) fufyhqï moaO;s
fndfyda mßYS,lhkag tl jr mß.Kl hka;%hla fj; m%fõY ù lghq;=
lsÍug myiqlï i,ik fufyhqï moaO;shla nyq mßYS,l fufyhqï moaO;sh f,i
yeÈkafõ' uyd mß.Kl (Mainframe) jeks tl jr mßYS,lhska úYd, msßilg
lghq;= l< yels mß.Kl hka;%j,g nyq mßYS,l fufyhqï moaO;s ia:dmkh lrkq
,efí'
WodyrK - Linux, Windows server

3' nyqld¾h (Multi tasking) fufyhqï moaO;s


tl jr ld¾h lsysmhla isÿ l< yels fufyhqï moaO;s nyqld¾h fufyhqï
moaO;s f,i ye`Èkafõ' fujeks fufyhqï moaO;s ;=<ska ;ks mßYS,lfhl=g nyqld¾h-
hka isÿ lr .ekSug yelshdj we;'
-WodyrK - Windows 7, Windows 8, Ubuntu , Mac OS
4' ;;H ld, (Real time) fufyhqï moaO;sh
wdodk ,nd ÿka ú.i u lsisÿ m%udohlska f;dr j m%;spdr olajk fufyhqï
moaO;shls' iajhxl%Sh j md,kh jk hka;%j, fndfyda úg fuu ;;H ld, fufyhqï
moaO;s ls%hd;aul fõ' úoHd;aul WmlrK fyda Bg iudk l=vd WmlrKj,
l%shdldß;ajh md,kh i|yd fhdÞ .kS' fuu fufyhqï moaO;s hï iqúfYaIS l%shdjla
i|yd úfYaIkh ù we;'
WodyrK - .Kl hka;%" ATM hka;%

5'1'6 fufyhqï moaO;shl fiajd

mß.Kl fufyhqï moaO;shl ld¾h Ndrh


fufyhqï moaO;sh uDÿldx.hlaa jk w;r tu.ska oDVdx. yd fjk;a uDÿldx.
l,ukdlrKh lrhs' tu.ska wfkl=;a uDÿldx. i|yd fiajdjka ,nd fokq ,nhs'
mß.Kl fufyhqï moaO;shla úiska bgq lrkq ,nk m%Odk ld¾h folla y÷kd
.ekSug yels h' tajd kï (
i) mß.Kl moaO;shl jQ oDVdx. md,kh lsÍu
ii) ñ;%YS,S mßYS,l w;=reuqyqK;la ,nd §u
i) mß.Kl moaO;shl jq oDVdx. md,kh lsÍu
fufyhqï moaO;s u.sska my; oelafjk l<ukdlrK ld¾h yryd mß.Kl
moaO;sfha jQ oDVdx. md,kh lsÍu isÿ lrhs'
1' l%shdj,s l<ukdlrKh Process Management
2' u;l l<ukdlrKh Memory Management
3' Wmdx. l<ukdlrKh Device Management
4' f.dkq l<ukdlrKh File Management
5' wdrlaIK l<ukdlrKh Security Management
6' mß.Kl cd, l<ukdlrKh Network Management

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 143


mß.Klfha § fuu ld¾h l%shd;aul jk wdldrh iy tajd w;r jQ
iïnkaOh my; rEm igyfkka oel .; yels h'

rEmh 5.4 - fufyhqï moaO;sfha l<ukdlrK ld¾h

wms oeka fuu l<ukdlrK ld¾h my ms<sn| j úia;r úuid n,uq'

1' l%shdj,s l<ukdlrKh Process Management


mß.Klhla Ndú; lrñka wm úiska úúO jQ ld¾h bgq lr .kq ,nk nj
Tn okafkys h' WodyrKhla jYfhka ,smshla uqøK hka;%fhka uqøKh lr .ekSu
ms<sn| j is;a fhduq lrkak' ,smshla uqøKh lsÍu tla ld¾hhla f,iska wmg
fmkqK o" mß.Klfha § fuu ld¾hh isÿ lrkqfha l=vd l=vd ld¾h rdYshlg fnod
.ksñka h' fufyhqï moaO;sj, § fuu l=vd ld¾hhla l%shdj,shla f,iska y÷kajuq'

rEmh 5.5 - P1 - P7 olajd jQ ld¾h (process) l%shdj,s l,ukdlrKh

144 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


mß.Klfha l%shd;aul fjñka mj;sk mß.Kl jevigykla fyda
jevigykl fldgila fyda l%shdj,shla f,iska ir, j y÷kajd Èh yels h'
mß.Klfha § iEu ld¾hhla u l%shdj,s tlla fyda lsysmhla fyda yryd bgq flf¾'
l%shdj,s i|yd wjYH lrk wdldrfhka uOH ieliqï tallfha ld,h fjka
lr .ekSu" u;lh fjka lr .ekSu iy wod< l%shdj,s i|yd wdodk- m%;sodk tall
fjka lr .ekSu jeks iïm;a l<ukdlrK ld¾h fufyhqï moaO;sfha l%shdj,s
l<ukdlrKfha § isÿ flf¾'
tfia u l%shdj,s ish,a, kshñ; wdldrfhka fm< .eiSug lghq;= lsÍu;a
^tkï ls%hdj,s wjYH mßÈ tlla miq mi tlla isák f,iska ilia lsÍu;a& l%shdj,s
l<ukdlrKh hgf;a § fufyhqï moaO;sh úiska bgq lrkq ,efí' WodyrKhla
f,iska ,smshla uqøKh lrk w;r;=r § hï fohla h;=re mqjrefjka ghsma lsÍu
ms<sn| j i,ld n,kak' fuys § uq,ska u mß.Klh úiska isÿ l< hq;af;a l=ula
oehs ;SrKh l< hq;= h' fuu ld¾h fol u tl jr isÿ jk f,iska wmg fmkqK
o mß.Klfha § fuu ld¾h fol isÿ lrkqfha l%shdj,s folla f,isks' tfia u wm
úiska uqøKh lrkq ,nk ,smsfhys hula ghsma lrkafka kï ;;a;ajh fln÷ o@
wm uqøKh i|yd wod< wK lsÍu ,nd §fuka miq j ,smshg tla lrkq ,nk foaj,a
uqøK hka;%fhka uqøKh jkjd o@ tfia jkafka keye fkao@ tkï mß.Klh úiska
wod< ld¾h tkï l%shdj,s ksYaÑ; ms<sfj<lg wkqj l<ukdlrKh lrkq Tng oel
.ekSug mq¿jk'
2' u;l l<ukdlrKh Memory Management
mß.Klh l%shd;aul ùfï § u;lh ^úfYaIfhka u wms fuys § l;d
lrkafka m%d:ñl u;lh tkï iiïNdù m%fõY u;lh .ekhs& úYd, ld¾hhla
bgq lrkq olskag mq¿jk' wdodkh lrkq ,nk ish¨ o;a; uOH ieliqï tallh
fj; .uka lrk f;la r|jd ;nd .kafka o ilia lrkq ,enQ o;a; tkï f;dr;=re
m%;sodk tall fj; fhduq lrk f;la r|jd ;nd .kafka o u;lh ;=<hs' fï
ksid u;lh úêu;a j l<ukdlrKh lsÍu mß.Klfha ukd l%shdldÍ;ajh i|yd
w;HjYH h' l%shdj,s i|yd u;lh fjkqfjka we;s úh yels .egqï j<ld,ñka
l%shdj,s i|yd wjYH lrk u;lh fjka lr §u;a tu l%shdj,s wjidkfha § u;lh
ksoyia lsÍug wjYH lghq;= isÿ lsÍu;a u;l l<ukdlrKfha § isÿ fõ'


rEmh 5.6 - u;l l<ukdlrKh

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 145


u;l l<ukdlrKh i|yd fufyhqï moaO;s u.ska úúO jq Wml%u fhdod
.kakd w;r fufyhqï moaO;s u.sska mß.Klfha jQ m%d:ñl u;lh (Primary Memory
-iiïNdù m%fõY$msúiqï u;lh (Random Access Memory -RAM) fuka u oaú;Shsl
u;lh (Secondary Memory) hk u;l wdldr fol u l<ukdlrK lsÍug lghq;=
lrk neõ wm u;l ;nd .; hq;= h'
,smshla uqøKh lsÍu i|yd wK lsÍfuka miq j thg hula tla lsÍu ms<sn|j
i,ld n,kak' fuys § ,smsh uqøKh isÿ jk w;r;=r § wm úiska ,smshg tla lrkq
,nk foaj,a uqøK hka;%fhka uqøKh jkjdo@ tfia jkafka ke;' uqøKh i|yd
wjYH lrk wK lsÍu ,nd ÿka úg uqøKh úh hq;= oE mß.Klfhys iiïNdù
u;lhg fhduq lrk w;r uqøKh lrkafka tfia iiïNdù m%fõY u;lhg tla
lrk ,o foaj,a muKls' bka miq j wm úiska ,smshg tla lrkq ,nk foaj,a uqøK
hka;%fhka uqøKh jkafka ke;'

l%shdldrlu

Tnf.a mß.Klfha iiïNdù m%fõY$msúiqï u;lfha (Random


Access Memory -RAM tflys& m%udKh o¾Ykh lrk ^fidhd
.kakd& wdldrh olajkak' Tnf.a mß.Klfha iiïNdù m%fõY$msúiqï
u;lfha (Random Access Memory -RAM tflys& m%udKh o igyka
lrkak'

3' Wmdx. l<ukdlrKh Device Management


mß.Kl moaO;shl fndfyda m¾hka; Wmdx. (peripheral devices) Ndú;
lrk nj Tn okafkys h' fuu ish¨ Wmdx. md,kh lsÍfï j.lSu orkafka o
fufyhqï moaO;shhs' Wmdx. md,kh i|yd oDVdx. fldgia jk Wmdx. md,l
(device controllers) o uDÿldx. fldgia md,kh i|yd Odjl$t,jqï jevigyka
(device drivers) o fhdod .efka'

rEmh 5.7 - Wmdx. l<ukdlrKh

146 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


WodyrKhla f,iska Tn úiska ñ, § .kq ,nk uqøK hka;%hla Tnf.a
mß.Klfhys ksjerÈ j l%shd;aul ùug kï ta i|yd kshñ; Odjl$t,jqï
jevigyk (device driver) fufyhqï moaO;sfhys kshñ; wdldrfhka ia:dmkh l<
hq;= h' tfia fkdjqK úg § uqøs; msgm;a ,nd .ekSug yels jqj o uqøK hka;%fha jQ
kùk myiqlïj,ska Tng ksis m%fhdackhla ^Wod - iajhxl%Sh j lvodisfha fomi u
uqøKh lsÍu jeks myiqlï& ,nd .ekSug fkdyels jkq we;'
j¾;udkfha § fndfyda Wmdx. iú l< ú.i l%shd;aul jk wdldrfhka
(plug and play) ilia lr we;s w;r Bg wod< Odjl$t,jqï jevigyka (device
driver) fufyhqï moaO;sh úiska iajhxl%Sh j ia:dmkh lr .kq olakg yels h' fï
ksid j¾;udkfha § fndfyda wjia:dj, § wmg fuu Odjl$t,jqï jevigyka
(device driver) ia:dmkh lsßu ms<sn| j lror ùug wjYH fkdjkq we;'
l%shdldrlu
Tn mß.Klhg kj uqøK hka;%hla (printer& iúl< úg fufyhqï
moaO;sh u.ska tys Odjl$t,jqï jevigyk (device driver& iajhxl%Sh j
ia:dmkh lr .kS' tfia fkdue;s wjia:dj, wm úiska th ia:dmkh
lr .; hq;= h' kj uqøK hka;%h i|yd wod< Odjl$t,jqï jevigyk
Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sh ;=< ia:dmkh (install) lrk wdldrh
igyka lrkak'
4' f.dkq l<ukdlrKh File Management
mß.Klfha o;a; ;ekam;a lsÍug f.dkq Ndú; lrk nj;a tajd úêu;a
j l<ukdlrKh lsÍug f*da,avr fhdod .kakd nj;a Tn fï jk úg okafkys
h' f.dkq l<ukdlrKh i|yd lghq;= lsÍu;a fufyhqï moaO;sfha ld¾hhls'

rEmh 5.8 - f.dkq l<ukdlrKh

fufyhqï moaO;s u.sska f.dkq l<ukdlrKh i|yd my; i|yka fiajd isÿ
lrkq oelsh yels h'

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 147


• kj f.dkq ilia lsÍu iy tajd ksis f,i ia:dk.; lsÍu
• wkjYH f.dkq uld oeóu
• wjYH mßÈ f*da,avr ilia lsÍu iy wkjYH tajd uld oeóu
• f.dkqj, yd f*da,avrj, kï fjkia lsÍu
• f.dkq yd f*da,avr msysá ia:dk fjkia lsÍu
• wjYH jQ wjia:dj, § wjYH lrk f.dkq Wmia: lsÍu

rEmh 5.9 - f.dkq l<ukdlrKh


f.dkq l<ukdlrKfha § fufyhqï moaO;sh u.sska f.dkq Wm ,laIK"
f.dkq fufyhqï" f.dkq m%fõY$msúiqï wjir iy f.dkq moaO;s hk lreKq ms<sn|j
o ie,sls,su;a jkq oelsh yels h'
l%shdldrlu

1' f.dkq$f*da,avr i;= j fndfyda Wm,laIK mj;S' Tnf.a fufyhqï


moaO;sfha f.dkqjla$f*da,avrhla f;dard f.k tys Wm,laIK fidhd
n,k wdldrh igyka lr olakg ,efnk Wm,laIK o igyka lrkak'

2' my; oelafjk f.dkq wdldr Ndú; lrk fufyhqï moaO;s fudkjdoehs fidhd
n,d igyka lrkak'
• FAT16
• FAT32
• NTFS
• ext4
• ReiserFS

3' fufyhqï moaO;s ;,fha § f.dkqj,g m%fõY ùu ^msúiSu& i|yd fhdod .kakd my;
wdldr fol fláfhka úia;r lrkak' meyeÈ,s lsÍï i|yd Tng my; rEm igyk
Ndú; l< yels h'
• wkql%ñl m%fõYh$msúiqu Sequential Access
• iiïNdù m%fõYh$msúiqu Random Access

148 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


rEmh 5.10 - wkql%ñl yd iiïNdù m%fõYh
5' wdrlaIK l<ukdlrK Security Management
mß.Klhla fj; úúOdldrfha ;¾ck we;s jkq oelsh yels h' WodyrKhla
f,iska mß.Kl ffjri jeks wksIag uDÿldx.j,ska mß.Klfha uDÿ l%shdldß;ajh
flfrys úúO jQ n,mEï we;s lrkq fmkajd Èh yels h' tfia u mß.Klh fj;g
wkjirfhka we;=¿ jkakka úiska mß.Klfha jQ o;a;" f;dr;=re jeks foa uld
oeóu" úkdY lr oeóu jeks ld¾hhka o mß.Kl moaO;shlg uqyqK §ug isÿ jk
;j;a ;¾ckhls'
fujeks ;¾ckj,ska mß.Kl moaO;shla wdrlaId lsÍfï j.lSu orkqfha
o fufyhqï moaO;shhs' fï i|yd mß.Kl fufyhqï moaO;s úiska úúOdldrfha
Wml%u Ndú; flf¾'
l%shdldrlu
1' fufyhqï moaO;s u.ska wkjir m%fõYh j<lajd .ekSu fyda md,kh
lsÍu i|yd fhdod .kakd Wml%u fudkjd oehs ,ehsia;=.; lr tajd
fláfhka úia;r lrkak'
2' fufyhqï moaO;shlg ;ks j ndysßka meñfKk mß.Kl ffjri jeks
wksIag uDÿldx.j,ska we;s lrk Wmøj ish,a, u md,kh lsßug
fkdyels h' fï i|yd ndysr ^f;jk md¾Yajfha& uDÿldx.j, iyh ,nd
.kakjd oelsh yels h' fufyhqï moaO;shlg ;ks j md,kh lsÍug
wmyiq ndysr ;¾ck yd tajd md,kh i|yd Ndú; lrk uDÿldx.
fudkjd oehs ,ehsia;=.; lrkak'

6' mß.Kl cd,lrK l<ukdlrKh Network Management


fndfyda fufyhqï moaO;s úúO jQ cd,lrK kshudj,s i|yd iyh fohs'
cd,h ;=, mj;sk mß.Kl" uqøK hka;%" iqmÍlaIk hka;% wdÈ oDVdx. iy f.dkq
jYfhka mj;sk uDÿldx. wdÈ iïm;a /yeka iys; j fyda /yeka rys; j yjqf,a
Ndú; lsÍug myiqlï i,ihs'
cd,h ;=< ÿria: j mß.Kl fj; m%fõY ùu i|yd o fufyhqï moaO;sh
Wmldr fõ' fï i|yd ir, ikaksfõokfha isg nyq udOH wdldrfha ikaksfõok
myiqlï mß.Kl cd,hla ;=,ska ,nd fohs' wo jk úg cd, ;=<ska ÿria: j isg
ikaksfõok n,h Wmßu f,i m%fhdackhg .kq ,efí' fuu ixl,amh j,dl=¨
mß.Kkh (cloud computing) ;=<ska úoHdudk fõ'

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 149


rEmh 5.11 - mß.Kl cd, l<ukdlrKh

ñ;%YS,S mßYS,l w;=reuqyqK;la ,nd §u


mß.Klh iu. jev lghq;= lsÍug w;=reuqyqK;la wjYH flf¾' fufyhqï
moaO;s u.ska wjYH lrkq ,nk l%shd myiqfjka yd ir, j bgq lr .eksug wjYH
lrk wK lsÍï ^úOdk& iy Wmfoia ,nd §u i|yd ñ;%YS,S w;=reuqyqK;la wm
fj; ,nd fohs' fuu w;=reuqyqK; Ndú; lrñka wjYH lrk ish¨ l%shd ixlS¾K
l%shdoduhlg fkdf.dia myiqfjka u bgq lr .ekSug yels h'
w;=reuqyqK;a ms<sn| j l;d lsÍfï § wmg m%Odk jYfhka wdldr foll
w;=re uqyqK;a oel .ekSug yels fõ'
1' úOdk fma,s w;=reuqyqK;a (CLI -Command Line Interfaces)
2' Ñ;%l mßYS,l w;=reuqyqK;a (GUI -Graphical User Interfaces)
by; lreKq fol ms<sn| j úia;rd;aul j úuid n,uq'
1' úOdk fma,s w;=reuqyqK;a (CLI -Command Line Interfaces) iys; fufyhqï
moaO;s
wdrïNl wjêfha § ks¾udKh lrkq ,enq ish¨ mß.Kl fufyhqï moaO;sj,
olakg ,enqfKa úOdk fma,s w;=reuqyqK;a jk w;r fuys wod< wK lsÍï iy
Wmfoia we;=<;a lsÍu i|yd fm%arlhla (prompt) olakg ,eìKs' wjYH lrk ish¨
wK lsÍï iy Wmfoia fuu fm%arlh u; h;=re,shkh l< hq;= úh' tfia u wod<
wK lsÍfï ldrl Í;sh (syntax) ksjerÈ j wkq.ukh l< hq;= h'

úOdkh

m%;sodkh

Command
Prompt Cursor

rEmh - 5.12 - úOdk fma<s w;=re uqyqK;

150 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


l%shdldrlu

1' Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sfha úOdk fma,s w;=reuqyqK; ,nd


.kakd wdldrh igyka lrkak'
2' Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sfha úOdk fma,s w;=reuqyqKf;ys
Ndú; l< yels wK lsÍï lsysmhla igyka lr tajdhska bgq lrkq ,nk
fiajd igyka lrkak'

2' Ñ;%l mßYS,l w;=reuqyqK;a (GUI -Graphical User Interfaces) iys;


fufyhqï moaO;s
j¾;udkfha Ndú; lrk ish¨ mß.Kl fufyhqï moaO;sj, w;=reuqyqK;
ilia fjkafka Ñ;%l mdol lr .ksñks' mßYS,lhskag myiqfjka uQislh u.sska fyda
w;eÕs,s Ndú; lrñka wjYH lrk l%shd bgq lr .ekSug fïjdfha § yelshdj mj;S'
fuu.sska b;d u myiqfjka fufyhqï moaO;sh Ndú; lrñka wjYH lrk lghq;=
bgq lr .; yels h'
Ñ;%l mßYS,l w;=reuqyqK;a iys; fufyhqï moaO;s [Operating Systems with
Graphical User Interfaces (GUI)] ks¾udKh lsÍfï § m%Odk ixrpl (componets)
y;rla Ndú; lrñka ñ;%YS,S mßirhla ilia lr § we;' tu ixrpl (componets)
i;r WIMP f,i fláfhka ye¢kafõ' WIMP hkqfjka woyia lrkafka"
1' ljq¿ Windows
2' ksrEml$whslk Icons
3' fukq Menus
4' olajkh Pointer hkakhs'

whslk

ljq¿ fukq olajkh

rEmh 5.13 - Ñ;%l mßYS,l w;=re uqyqK;

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 151


l%shdldrlu

1' Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sfha f;dard .;a ^fjkia wdldrfha& ljq¿
foll olakg we;s wxf.damdx. kï lrkak'
2' Tnf.a fufyhqï moaO;sfha jev;,fhys olakg ,efnk whslk ish,a,
kï lrkak'
3' Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sfha ir, jevigyka foll olakg ,efnk
fukq foll olakg ,efnk wjia:d ^úl,am& Ndú; lrk wdldrh úia;r
lrkak'
4' Tn Ndú; lrk fufyhqï moaO;sfha ^uQisl& olajkfha úúO yev;, olakg
mq¿jka' ^uQisl& olajkfha iajrEm lsysmhla olajkak' ^uQisl& olajkfha yev;,h
wjYH wdldrfhka fjkia lr .kafka flfia oehs olajkak'
5' fufyhqï moaO;shla iu. lghq;= lsÍfï § uQislh iuÕ ikaikaokh lsÍfï oS
w;eÕs,s ^iam¾Y ixfõoS Wml%u& Ndú; lsÍfï jdis iy wjdis igyka lrkak'

fufyhqï moaO;sj, mj;sk Wmfhda.s;d jevigyka


fufyhqï moaO;shla u.ska mß.Klfha l%shdldÍ;ajh mj;ajdf.k hdu
i|yd fndfyda ld¾h isÿ lrk nj Tn oeka okafkys h' mß.Klfha iqug
l%shdldÍ;ajh mj;ajdf.k hdu i|yd fuka u iuyr wjia:dj, § we;s jk Wmøj
j,ska mß.Klh wdrlaId lr.ekSug;a fufyhqï moaO;sh ;=< fndfyda Wmfhda.s;d
jevigyka we;=<;a lr ;sfnkq olakg yels h' w;S;fha § fndfyda Wmfhda.s;d
jevigyka fjk u ñ,§ f.k mß.Klfha ia:dmkh l< hq;= jqj;a wo jk úg
fndfyda Wmfhda.s;d jevigyka fufyhqï moaO;sh ;=<g wka;¾.; lr ;sfnkq
olakg ,efí'

fufyhqï moaO;sh ;=< fndfyda Wmfhda.s;d jevigyka oelsh yels h'


• Wmia: uDÿldx. - f.dkq msgm;a lsÍug yd oDv;eáj, Wmia: ,nd .ekSug
• ;eá iqmÍlaIkh- - ;eáj, fodaI iys; m%foaY mÍlaId lsÍfï uDÿldx.
• ;eá m%;sNd.SlrKh - ;eáfha ksoyiaj mj;sk l=vd m%foaY tlalr úYd, ksoyia
m%foaYhla iE§fuka ;eáh ixúOdkh lsÍu'
• f.dkq$o;a; ixfldapkh - jeä wdphk Odß;djla iys; f.dkq ixfldapkh lr
wvq Odß;djhla iys; f.dkq njg mßj¾;kh lsÍu
• ld¾hh l<ukdlre (Task Manager) u.ska mß.Klh ;=, l%shd;aul jk
l%uf,aLk iy l%shdj,Ska ms<sn| f;dr;=re iemhSu" mß.Klfha idudkH
;;ajhka fmkakqï lsÍu'
• moaO;s fodaI ksYaph lsÍfï fuj,ï- mß.Klhl fyda mß.Kl cd,hl we;s
uDÿldx. yd oDvdx. j, fodaI y÷kd.ekSu'

152 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


• m%;sjhsri uDÿldx. -oafõY iy.; uDÿldx. y÷kd.ekSu" bj;alsÍu u.ska
mß.Kl wdrlaId lsÍu'
• o;a; fyda f.dkq msgm;a lsÍu$lemSu yd we,ùu i|yd fláld,Skj ;eïm;a lr
;nd .ekSu Clipboard u.sska isÿfõ'
• o;a; iuuqyq¾;lrK uDÿldx. u.sska m%Nj wdphkfha isg b,lal.; wdpkh
w;r ix.;;djh mj;ajd .ekSu'
• ;eá fn§u i|yd jQ uDÿldx. u.ska ;ks Odjlhla ;d¾lsl Odjl lsysmhlg
fjka lsÍug myiqlï i,ihs'
• mß.Kl l%shd;aulj Ndú; fkdjk wjia:dj, § ;sr wdrlaIKh i|yd
Screensavers Ndú;h'
• mß.Klj, ia:dmkh lrk ,o uDÿldx.j, úia;rd;aul f;dr;=re iy
iïnkaO lrk ,o oDvdx. ms<sn| úia;r iemhSu system profilers u.sska isÿlrhs'
• mß.Kl cd,j, iïnkaO;djh úYaf,aIKh lsÍu" o;a; yqjudrej mÍlaId lsÍu
i|yd cd, Wmfhda.S;d uDÿldx. fhdod .ekSu'

fuys § wm úiska my; i|yka Wmfhda.s;d jevigyka lsysmh ms<sn| j


muKla i,ld nef,kq we;'

• mx.= fn§u Disk Partitioning


• wdlD;slrKh Disk Formatting
• m%;sNd.SlrKh Defragmentation

mx.= fn§u Partitioning


mx.=jla hkq l=ula o@
idudkHfhka fndfyda wjia:dj, § mß.Klhl fN!;sl jYfhka
mj;skafka tla oDV ;eáhls' tfy;a th ;d¾lsl j fldgia lsysmhlg fnod fjka
lr .ekSu isÿflf¾' fufia oDV ;eáhla wjYH mßÈ fldgiaj,g fnod fjka lsßu
oDV ;eáh mx.= lsÍu (partitioning) f,iska ye|skafõ'
oDV ;eáhla mx.=j,g fjka lsÍu mß.Klhla úkHdi.; (configure) lrk
m<uq wjia:dfõ § isÿ l< hq;= ld¾hhls' tfia u hï fya;=jla ksid wu;r oDV
;eáhla mß.Klhg tla lrkafka kï fyda ;sfnk oDV ;eáh bj;a lr kj oDV
;eáhla tla lrkafka kï fyda tu wjia:dj, § o wmg tu oDV ;eáh mx.=j,g
fnod fjka lsÍug isÿfõ'
tfia u fï jk úg isÿ lr we;s mx.= fn§u fjkia lsÍug wjYH jkafka
kï ta wjia:dfõ § o mx.= fn§fï l%shdj,sh fj; fhduq jkq we;' flfia jqj o
mx.= fnod we;s oDV ;eáhla kej; jrla mx.= fn§ulg ,la l< úg § wod< oDV
;eáfha jQ ish¨ o;a; úkdY jkq we;' fï ksid tjka wjia:dj, § wjYH lrkq
,nk o;a;j, Wmia: msgm;la (backup copy) ,nd .ekSug lghq;= lsÍug u;l
;nd .; hq;= h'

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 153


my; rEm igyfkka Tng oDV ;eáhla mx.= fn§ug fmr yd miq mj;sk
wdldrh oel .; yels h'

rEmh 5.14 - oDV ;eáhla mx.= fn§ug fmr yd miq

mx.= fn§u wjYH jkafka wehs@


oDV ;eáhla fldgiaj,g tfia;a fkdue;s kï mx.=j,g fnod fjka lr
.ekSug úúO jQ fya;= mj;S' bka m%Odk fya;= lsysmhla my; mßÈ h'

• mß.Klfha ;ekam;a lrkq ,nk foaj,a fjka fjka j ;ekam;a lr .ekSug


^Wod - uDÿldx. tla mx.=jl o fjka fjka jQ o;a; fjka fjka jQ mx.=j, o
;ekam;a lsÍug&
• mß.Klfha fufyhqï moaO;s tllg jvd ia:dmkh lsÍug ^Wod - tl u
mß.Klfha Windows iy Ubuntu fufyhqï moaO;s folu ia:dmkh lsÍug
wjYH ùu'&
• fufyhqï moaO;sfha jQ wjYH;d iïmQ¾K lsÍug ^Wod - iuyr wjia:dj, §
fufyhqï moaO;sfha ld¾h i|yd oDV ;eáfha wu;r mx.=jla fjka lr ;eîug
wksjd¾hfhka u isÿùu fmkajd Èh yels h'&

oDV ;eáhla mx.=j,g fn¥ úg wmg ta tla tla mx.=j fjka fjka jq Odjl
f,iska oel .ekSug ,efnkq we;' Windows mßirfha§ fuu Odjl kï lsÍu C
wlaIrfhka wdrïN lrñka bÈßhg lr f.k hkq we;' tkï m<uq mx.=j m<uq
Odjlh f,iska i,lk w;r th C Odjlh f,iska kï lrkq we;' fojk mx.= D
Odjlh wdÈ jYfhka bÈßhg lrf.k hkq we;'

igyk ( Windows mßirfha § mß.Klhg iú lr we;s ixLHdxl nyqúO ;eá


Odjl" iefK,s u;l tall wdÈh mß.Klh y÷kd .kafka Odjl f,iska jk w;r
tajd kï lsÍu i|yd C wlaIrfhka miq j ^odV ;eá mx.= i|yd wdfoaY lsÍfuka
wk;=rej& ;sfnk bx.%Sis wlaIrhla wdfoaY lrkq we;'

154 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


Linux mßirfha § oDV ;eáfha mx.=" ixLHdxl nyqúO ;eá" iefK,s u;l
tall wd§ ish,a, f*da,avr (Linux ys oS fïjd y÷kajkafka äfrlagß f,isks& f,iska
wdfoaY lr .ekSu isÿ lrhs' fï ksid Linux mßirfha § C, D wd§ f,iska kï lrkq
,nk Odjl oel .ekSug fkdyels h'

wdlD;slrKh Disk Formatting


oDV ;eáhla mx.= fn§ug ,la l< o tys tla jr u o;a; ;ekam;a l<
fkdyels h' tu mx.= ish,a, wm úiska fjka fjka j wdlD;slrKh (format) l<
hq;= h'
yeviùu u.sska oDV ;eáhla fyda kuH ;eáhla fyda iefK,s u;l
tallhla fyda wod< fufyhqï moaO;sfha Ndú; lrkq ,nk f.dkq wdlD;shla Ndú;
lrñka o;a; ;ekam;a lsÍug yels wdldrhg m;a lsÍu isÿ lrhs'
j¾;udkfha fjf<|fmdf<ys jQ fndfyda iefK,s u;l tall fmr yevijd
we;s w;r (pre-formatted) fl,ska u Ndú;hg .ekSug yelshdj mj;S'
wjYH;dj mßÈ Ndú; lrk ,o oDV ;eáhla fyda kuH ;eáhla fyda iefK,s
u;l tallhla fyda kej; kej;;a wdlD;slrKh isÿ l< yels h' kuq;a fuys §
isys ;nd .; hq;= lreK jkafka wdlD;slrKh ùfï § ;eáfha jQ ish¨ o;a; úkdY
ù hk njhs' tkï wod< ;eáfha hï jeo.;a f.dkq we;akï wdlD;slrKh ùug
fmr tajdfha Wmia: msgm;a (backup copies) ,nd .ekSug wm lghq;= l< hq;= h'
mx.= fn§u yd wdlD;slrKh wjik wmg oDV ;eá o;a; ;ekam;a lsÍu
i|yd Ndú; lsÍug wjia:dj ie,fikq we;'
flfia jqj o wm úiska mß.Klhlg m%:u jrg fufyhqï moaO;shla
ia:dmkh lsÍfï § mx.= fn§u yd yeviùu isÿ lsÍu isÿ l< hq;= w;r bka miq
j mx.= fn§u iy oDV ;eáh wdlD;slrKh b;d u l,d;=rlska isÿ lrkq ,nk
l%shdjls'
my; rEm igyfkka mx.= fnok ,o oDV ;eáhla wdlD;slrKh jQ miq
mj;sk wdldrh oel .; yels h'

rEmh 5.15 - oDV ;eáhla mx.= fnoSug fmr yd mx.= fnoSug miq yd wdlD;slrKh jQ miq

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 155


m%;sNd.SlrKh (Defragmentation)
m%;sNd.SlrKh ms<sn| j wmg l;d ny lsÍug isÿ jkafka Windows mßirh
;=< § h' f.dkqjla oDV ;eáhl fyda iefK,s u;l tallh ;ekam;a lsÍfï § iuyr
wjia:dj, § ^úfYaIfhka u f.dkqj m%udKfhka úYd,j;a u& th tl È.g ;ekam;a
ùu isÿ fkdùug bv lv mj;S' fufia f.dkqfõ fldgia ;eáfha úúO ia:dkj,
;ekam;a ùu LKavkh f,iska ye|skafõ'

rEmh 5.16 - ;eáhl f.dkq ;ekam;a j we;s wdldrh


úfYaIfhka u f.dkq ks;r ks;r ixialrKh lsÍu ksid f.dkqfõ m%udKh
úYd, ùu fya;=fjka wod< f.dkq i|yd tl È.g bv ,nd .ekSug wmyiq ùu
fya;=fjka f.dkqj fldgiaj,g fnod fjka lr ;eáfha fjka fjka ia:dkj,
;ekam;a lsÍug fufyhqï moaO;sh l%shd lrkq we;' f.dkq uld oeóu ksid ;eáj,
ysia jk bvlv kj f.dkq i|yd Ndú; lsÍug W;aidy oeÍu o LKavkh i|yd
fya;= fõ'
LKavkh fya;=fjka f.dkqjla lshùug W;aidy lsÍfï § tys fldgia tl
È.g ^tl <Õ& fkdmsysàu ksid lshùu i|yd jeä ld,hla .;ùu isÿ fõ' fuh
mß.Klfha ld¾hlaIu;dj my< oeóug fya;= jkq we;'
mß.Klfha ld¾hlaIu;dfõ my< hdula ksÍlaIKh lsÍug ,enqK fyd;a
th LKavkh ksid isÿúh yels w;r ^mß.Klfha ld¾hlau;dj my< oeóug fya;=
rdYshla mj;sk w;r fuh tla fya;=jla muKs& fï i|yd .; yels fyd| u mshjr
jkafka oDV ;eáh m%;sNd.SlrKh i|yd mshjr .ekSuhs'

rEmh 5.17 - ;eáhl f.dkq ;ekam;a j we;s wdldrh


flfia jqj o Linux mdol fufyhqï moaO;sj, § f.dkq ;ekam;a lsÍu
isÿ lrkqfha fjkia wdldrhlsks' fuys § f.dkq ;ekam;a lsÍfï§ f.dkq tl <Õ
;ekam;a fkdlr iEu f.dkqjla i|yd u wu;r jeä bvla fjka lr .ksñka B<Õ
f.dkqj Bg wE;ska ;ekam;a lsÍug lgqh;= lrhs' fï ksid uq,a f.dkqfõ m%udKh
úYd, jqj;a th tl È.g ;ekam;a lr .ekSug i|yd m%udKj;a bvla mj;S' fï
ksid Linux mdol fufyhqï moaO;sj, § LKavkh isÿùug we;af;a wvq bvls'
tfia u hï fya;=jla ksid f.dkqfõ Odß;dj j¾Okh ùu wod< f.dkqj i|yd
fjkalr we;s bvlvg jvd úYd, jkafka kï tu wjia:dfõ § wod< f.dkqj fjk;a
ia:dkhlg ú;eka lsÍug Linux mdol fufyhqï moaO;s ls%hd lrhs' fï ksid Linux
mdol fufyhqï moaO;sj, § m%;sNd.SlrKh i|yd wu;r Wmfhda.S jevigykl
wjYH;djla we;s fkdfõ'

156 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


5'2 f.dkq moaO;s y`ÿkajd §u
mß.Klh" úYd, o;a; m%udKhlaa ;ekam;a lsÍug iy tu ;ekam;a l<
o;a; b;d u flá ld,hla ;=< kej; ,nd .ekSug myiqlï i,ik hka;%hls'
fufia ;ekam;a lrkq ,nk o;a; wkkH;dj y÷kd .; yels jk mßÈ thg f.dkq
kduhla ,nd Èh hq;= h' tfukau mß.Klh ;=< l%shd;aul jk fufyhqï moaO;shg
iy fhojqï uDÿldx.j,g wod< úYd, f.dkq m%udKhla úúO f.dkq kdu hgf;a
wdphk udOHh ;=< mj;s' fuf,i mß.Klj, mj;sk iEu f.dkqjla u fldgia
follska iukaú; fõ' f.dkq kduh iy È.=j ^extension& f,i fldgia folla
mej;sh o fufyhqï moaO;sh u.ska f.dkqfõ È.=j mßYS,lhdg o¾Ykh fkdjk
whqßka mj;ajd f.k hhs'

5'2'1 f.dkqjl È.=j n,d .ekSu

Start Control Panel Folder Options View Hide Extensions for


known File types ^5'11 rEmh n,kak& yß ,l=K bj;a lrkak OK úOdk
fnd;a;u l%shd;aul lrkak'

rEmh 5'18 - f.dkqjl úia;r

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 157


bka miq ´kE u f*da,avrhla u; fojrla la,sla (double click) lrkak' túg
tu f*da,avr ;=< we;s f.dkqj, È.=j n,d .ekSug yels fõ'

f.dkq kduh iy È.--=j


f.dkq kduh È.-=j fjka lrk i,l=K ^'&

rEmh 5.19 - - f.dkqjl È.=j n,d .ekSu i|yd ieliSfï ljq¿j

igyk ( f.dkqjl È.=j wkqj fufyhqï moaO;sh f.dkqfõ j¾.h (File Type)
y÷kd .kshs'

úúO j¾.fha f.dkqfõ È.=jka (File extension) mj;sk w;r bka lsysmhla
my; ±lafõ'
f.dkqfõ È.=j f.dkq j¾.h
exe Executable
docx Word
xlsx Excel
pptx PowerPoint
accdb Access

fufyhqï moaO;shla u.sska f.dkqjla iïnkaOfhka mj;ajd f.k hkq ,nk


wu;r lreKq

f.dkqjla ;ekam;a lrk wjia:dfõ § wm úiska f.dkqjg kduhla iy


;ekam;a jk ia:dkhla imhkq ,nhs' óg wu;r j f.dkqjla iïnkaO o;a;
.Kkdjla mj;ajd .kq ,efí'
²² f.dkqfõ j¾.h (Type of file)
²² f.dkqfõ m%udKh (Size of the File)
²² f.dkqj ;ekam;a l< Èkh iy fj,dj (Saved Date and Time)

158 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


fuu o;a;" f.dkqj u; oaú la,sla lsÍu u.ska ,efnk Properties má;a; u;
la,sla lsÍfuka ,efnk ljq¿fjka n,d .; yels h'

f.dkqj ;ekam;a j we;s


ia:dkh
f.dkqfõ m%udKh
f.dkqj ;ekam;a ùug
wdphk Odß;dfjka
fjka lr f.k we;s bv
m%udKh
f.dkqj ;ekam;a l<
Èkh iy fõ,dj

rEmh 5.20 - - f.dkqjl úia;r n,d .ekSu

f.dkqjla ;ekam;a lsÍfï § ia:dkhla f;dard .ekSu


f.dkqjla ;ekam;a lsÍug leu;s wdphk Odß;djla f;dard .; hq;= h' th
Odjlhla f,i ye`Èkafõ' oDV ;eáh fn§fuka miq Odjl lsysmhla ±l .ekSug
yelsjk nj wms ±k .;suq'
Odjl (Drives)
mß.Kl hka;%hl o;a; ;ekam;a lsÍug oDV ;eáh m%Odk jYfhka Ndú;
flf¾' th fldgiaj,g fnod fkdue;s kï [C:] Odjlh f,i o" fldgiaj,g
fnod we;akï fldgia m%udKh wkqj wkqms<sfj<ska [C:], [D:], [E:] wdÈ jYfhka o
fmkakqï flf¾'

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 159


mß.Klh ;=< CD, DVD iy Blue Ray Disk jeks m%ldY udOH wdphk
Wml%uhla mj;S kï oDV ;eáfha fldgia m%udKhg idfmalaI j fujeks Odjlhla
i|yd wlaIrhla mjrkq ,nhs' WodyrKhla f,i oDV ;eáh fldgia y;rlg fnod
we;akï tu fldgia y;r [C:], [D:], [E:]iy [F:] f,i fmkakqï flf¾' túg CD,
DVD fyda Blue Ray Disk Odjlh [G:] wlaIrfhka fmkakqï flf¾'
fuf,i u mEka Odjlhla (Pen Drive) mß.Klhg iïnkaO l< úg thg
o wlaIrhla mjrkq ,nhs' WodyrKhla f,i th [K:] f,i olajuq'
mß.Klhl we;s Odjl .Kk n,d .ekSug Computer kï jQ whslkh
újD; lrkak' rEmh n,kak' fuys ndysßka iïnkaO flfrk CD, DVD, Blue Ray
Disk fyda mEka Odjl bj;a l< yels (Removable Storage) Odjl f,i fmkakqï
flf¾'

rEmh 5.21 - - Odjl n,d .ekSu

f.dkq ;ekam;a lsÍu i|yd Odjl fhdod .ekqK o idudkHfhka tajd Rcqj
u ;ekam;a fkdflf¾'
wm úiska isÿ lrkafka Odjlh ;=< f*da,avr ks¾udKh lr tajd ;=< f.dkq
;ekam;a lsÍuhs' f*da,avr o ks¾udKh lrk úg wkkH kduhla ,nd Èh hq;= h'

f*da,avrhla ks¾udKh lsÍu


1' f*da,avrh ieÈh hq;= Odjlh f;darkak'
2' fukq ;Srefõ File fukqfõ New hgf;a we;s Folder f;darkak' tfia ke;skï
fuj,ï ;Srefõ New Folder f;darkak'
3' iqÿiq fyda,avr kduhla ,nd fokak'

160 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs


f.dkq yd f*da,avr fufyhqï
Odjl ;=< mj;sk f.dkq yd f*da,avr i|yd úúO l%shdldrlï lsÍug isÿ fõ'
1' f.dkq yd f*da,avr msgm;a lsÍu yd we,ùu (Copy & Paste)
2' msgm;a l< hq;= f.dkqj$f*da,avrh f;dard .kak'
3' msgm;a lsÍug Copy úOdkh ,nd fokak' (Edit → Copy fyda Ctrl +C)
4' msgm;a l< hq;= Odjlh fyda f*da,avrh f;dard .kak'
5' Paste úOdkh ,nd fokak' (Edit → Paste fyda Ctrl + V)
f.dkq yd f*da,avr lemSu yd we,ùu (Cut & Paste)
1' lmd we,úh hq;= f.dkqj$f*da,avrh f;dard .kak'
2' lemSug Cut úOdkh ,nd fokak' (Edit → Cut fyda Ctrl+X)
3' lmd we,úh hq;= Odjlh fyda f*da,avrh f;dard .kak'
4' Paste úOdkh ,nd fokak' (Edit → Paste fyda Ctrl + V)
f.dkqj, yd f*da,avrj, ku fjkia lsÍu (Rename)
1' ku fjkia l< hq;= f.dkqj$f*da,avrh f;dard .kak'
2' File fukqfõ Rename úOdkh ,nd fokak'
3' ,nd Èh hq;= ku ghsma lr Enter h;=r l%shd;aul lrkak'
f.dkq yd f*da,avr uelSu (Delete)
1' uelsh hq;= f.dkqj$f*da,avrh f;dard .kak'
2. File fukqfõ Delete úOdkh ,nd fokak$ h;=re mqjrefõ Delete h;=r
l%shd;aul lrkak'
3' túg ,efnk ixjdo fldgqfjka Yes úOdkh l%shd;aul lrkak'

rEmh 5.22 - Delete ixjdo fldgqj

fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs 161


túg ulk ,o f.dkqj$f*da,avrh Recycle Bin ys ;djld,sl j ;ekam;a fõ'

ulk ,o f.dkq yd f*da,avr kej; ia:dms; lsÍu (Restore)


1. Recycle Bin újD; lrkak'
2. Restore l< hq;= f.dkqj fyda f*da,avrh f;darkak'
3. File fukqfõ Restore úOdkh ,nd fokak'

idrdxYh
• mß.Klhl l%shdldÍ;ajhg fufyhqï moaO;shla wksjd¾h fõ'

• mß.Klhl ia:dmkh l< ish¨ fhÿï uDÿldx. l%shd;aul jkafka fufyhqï


moaO;sh u; h'

• mßYS,lhdg mß.Klh iu. iïnkaO ùug wjYH myiqlï fufyhqï


moaO;sfha w;=reuqyqK; u.ska ie,fihs'

• úOdk fma<s w;=reuqyqK;lg jvd Ñ;%l mßYS,l w;=reuqyqK;la mßYS,lhdg


jvd ióm fõ'

² tal mßYS,l" nyq mßYS,l" nyqld¾h iy ;;H ld, jYfhka fufyhqï


moaO;ss j¾. lsysmhls'

² tl jr tla mßYS,lfhl=g muKla jev lsÍug myiqlï i,ik fufyhqï


moaO;shla tal mßYS,l fufyhqï moaO;shla f,i ye¢kafõ'

² tl jr mßYS,lhka jeä msßilg jev lsÍug myiqlï i,ik fufyhqï


moaO;shla nyq mßYS,l fufyhqï moaO;shla f,i ye¢kafõ'

² tl jr ld¾hhka lsysmhla isÿ lsÍug yelshdj we;s fufyhqï moaO;shla


nyqld¾h fufyhqï moaO;shla f,i ye¢kafõ'

² fufyhqï moaO;shla ;=<ska mß.Klj, ish¨ iïm;a l<ukdlrKh flf¾'

² fufyhqï moaO;shla mß.Klfha ia:dmkh lsÍug m%:ufhka oDV ;eáh


fldgiaj,g fjka lsÍu;a wdlD;SlrKh lsÍu;a isÿ flf¾'

² f.dkqjla kduhlska iy È.=jlska iukaú; fõ'

² f.dkq ;ekam;a lsÍug f*da,av¾ Ndú; flf¾'

² f.dkq ;ekam;a lsÍug wjYH f*da,av¾ mßYS,l úiska Odjl ;=< ks¾udKh
lrkq ,efí'

162 fkdñf,a fnod yeÍu msKsihs

You might also like